Από τον Γκούντμαν στον Ντύρενματ

Τάσος Προύσαλης

O «εισβολέας» -και στα δύο έργα- είναι απαθής, αποστασιοποιημένος ενώ αυτή η ίδια η εισβολή του, προκαλεί γύρω του κορυφαίες συναισθηματικές εντάσεις.

«Σε φτύνω κι ούτε που νοιάζεσαι. Τίποτα δεν ενοχλεί την μακαρία σου φύση», λέει ο συγγραφέας στον εκτελεστή του, στο έργο του Ντύρενματ. «Η απάθειά σου δεν περιγράφεται. Έχεις μια ηρεμία λες και δεν τρέχει τίποτα» λέει η Προύντενς στον ξένο, στον Γκούντμαν.

Και τα δύο έργα έχουν για ήρωες... αντιήρωες.

Στη Σκόνη του Δρόμου, ήρωας είναι μία μυθική φιγούρα:

Ο Ιούδας. Για τον Ιούδα δεν υπάρχουν εκείνα τα τεκμήρια που απαιτεί η επιστήμη της Ιστορίας, για να χαρακτηριστεί κάποιος υπαρκτό ιστορικό πρόσωπο. Τα ευαγγέλια άλλωστε, δίνουν αντιφατικές πληροφορίες για το τέλος του Ιούδα. Παρότι μετάνιωσε, λένε, για την πράξη της προδοσίας, ποτέ δεν λυτρώθηκε. Στο έργο, πάντως αυτό, ο Ιούδας ζητά λυτρωμό και μάλλον δικαιώνεται στα μάτια των θεατών. 

Στη Νυχτερινή Συνομιλία..., ήρωας είναι ένας δήμιος, ένα απεχθές -από τη θέση του- πρόσωπο. Ο συγκεκριμένος, όμως, δήμιος έχει δημιουργήσει ένα ολόκληρο θεωρητικό οικοδόμημα, προσπαθώντας να δικαιώσει τις πράξεις του. Όντας ένας αρτίστας της δουλειάς του, έχοντας συνείδηση του τι κάνει και επαγγελματική ευσυνειδησία για το πως το κάνει, γίνεται πια ένας γνώριμος, κι έτσι, για κάποιους, ίσως, λιγότερο απεχθής.

Απ’ τη μια μεριά ο Γκούντμαν φωτίζοντας τις πράξεις κάποιου που πράττει το ορθό από φόβο, μας μιλά για τον δούλο, ενώ ο Ντύρενματ αναφερόμενος σ’ αυτόν που πράττει το ορθό με ευθύνη, μας μιλά για τον ελεύθερο. Από τον δούλο, λοιπόν, στον ελεύθερο κι έτσι από το έργο του Γκούντμαν στο έργο του Ντύρενματ.

Τάσος Προύσαλης